اهمیت رنگ پوست در طب سنتی ایران

در طب سنتی ایران، دلایل و علایم به بررسی نشانه‌های سلامتی و بیماری بدن می‌پردازد که این نشانه‌ها در مورد بیماری‌ها می‌تواند نمایانگر وقوع یک بیماری و یا پیش آگهی بروز آن باشند. به کمک دلایل و علایم می‌توان مزاج افراد را شناخت. البته برای رسیدن به نتیجه صحیح، درنظرگرفتن همه علائم در کنار هم ضروری است و نباید سهل‌انگارانه و با یکی دو علامت به داوری پرداخت. بر این اساس، اگر پس از دریافت علایم، فرد سالم تشخیص داده شود، تدابیر صحّی (از قبیل سته ضروریه) برای حفظ سلامت وی توصیه می‌شود و اگر بیمار باشد می‌توان به سبب‌های بیماری وی پی برد و با توجه به شرایط، بیماری را تدبیر نمود.

تقسیم‌بندی علایم

به نشانه‌های تندرستی و نشانه‌های بیماری علامت می‌گویند. علایم بر عملکرد صحیح اعضاء بدن انسان و یا بروز اختلال در آن دلالت می‌کنند. این نشانه‌ها بر دو نوع می‌باشد.

علائم ذهنی: یعنی نشانه‌هایی که خود بیمار می‌تواند احساس کند و در یابد و پزشک ابزار مستقیمی برای دریافت آنها ندارد مانند احساس خارش بدن، یا سوزش معده، یا دردهای گوناگون در بیمار. علایم ذهنی گاه به صورت شکایت اصلی بیمار مطرح می‌شوند.

علایم عینی: یعنی نشانه‌هایی که طبیب در طی معاینه وجودشان را تشخیص می‌دهد، مانند سرخی و زردی زبان، یا وضعیت نبض پزشک بر اساس علایم عینی و به کمک علایم ذهنی بیمار می‌تواند بر شرایط قبلی، فعلی، علت بیماری و پیش آگهی آن استدلال کند.

نشانه‌های کلی مزاج جبلّی

مواردی که با توجه به آنها می‌توان در مورد وضعیت کلی مزاج ذاتی بدن قضاوت کرد، عبارتند از: ملمس، گوشت و چربی (هیکل یا سحنه)، مو، رنگ بدن، خواب و بیداری، چگونگی افعال صادر شده از بدن، کیفیت مواد دفعی بدن، بزرگی و کوچکی اعضا، چگونگی تأثیرپذیری بدن از کیفیت‌های چهار گانه و حالات نفسانی است.

رنگ بدن

رنگ بدن علامت بسیار خوبی برای تشخیص مزاج است، به شرطی که دقت کافی در تشخیص رنگ‌ها مبذول می‌شود.

رنگ سفید نشانه غلبه بلغم یا کم خونی است.

رنگ سرخ نشانه غلبه دم یا گرمی مزاج است.

رنگ زرد، نشانه غلبه گرمی مزاج و یا برودت است.

رنگ تیره که به آن کمودت چهره نیز گفته می‌شود، نشانه غلبه سودا و یا کم‎ خونی است.

رنگ سرخ و سفید نشان از تعادل مزاج در فرد دارد.